De kunst van het implementeren

Want laten we wel wezen: een innovatiemanagementsysteem (IMS) is geen kant-en-klaar pakket dat je even uitrolt. Er is geen blauwdruk die je zonder aanpassing kunt toepassen. Sterker nog, de ontwikkeling en implementatie van een IMS zijn vaak zélf een iteratief innovatieproces. En precies dat maakt het zo interessant én zo noodzakelijk om bewust en gestructureerd te werk te gaan.

Implementeren: systeem of project?

Veel organisaties gebruiken ‘implementatie’ als containerbegrip. Maar het is essentieel om onderscheid te maken tussen de implementatie van een innovatie op projectniveau (zoals een nieuwe dienst of proces) en de implementatie van een innovatiemanagementsysteem op organisatieniveau. In het eerste geval heb je het over de landing van een specifiek resultaat. In het tweede geval over het creëren van de condities om dergelijke resultaten überhaupt structureel en succesvol te realiseren.

Beide zijn belangrijk – maar het IMS is het fundament onder al die losse projecten. Zonder dat fundament blijft innovatie ad hoc, kwetsbaar en afhankelijk van individueel enthousiasme. Op het implementeren van projectresultaten kom ik later terug in een ander blog. Hier ga ik nu in op het implementeren van een innovatiemanagementsysteem.

De voorbereiding: geen luxe, maar noodzaak

Een succesvolle IMS-implementatie begint met een scherpe voorbereiding. En dat vraagt om commitment van het hoogste niveau. Want alleen als het management snapt wat innovatiemanagement is, waarom het essentieel is en wát het vraagt van de organisatie, is er kans op duurzame verandering.

Daarbij helpt het om:

• Te verwijzen naar beleidsstukken waarin het belang van innovatie en impact wordt benadrukt;
• De koppeling te leggen tussen innovatiemanagement en strategische besluitvorming;
• En de risico’s van niets doen expliciet te benoemen: van maatschappelijke achterstanden tot falende publieke dienstverlening.

Het Innovation Management Maturity Model als kompas

Het model waarmee we werken is opgebouwd langs vijf clusters: Leiderschap, Cultuur, Sociaal, Uitvoering en Sturing. Daarbinnen bevinden zich twaalf segmenten en 24 sub-segmenten – stuk voor stuk bouwstenen voor een solide en toekomstgericht innovatiemanagementsysteem. De visual bij deze blog geeft dit beknopt weer: het is als een bouwpakket waarbij de onderdelen samen een geheel vormen voor een werkend model. Een gefaseerde aanpak is hierbij essentieel: begin met een selectie van onderdelen die binnen jouw organisatie aanslaan (lees: in de brand staan, al aandacht hebben, urgent zijn), voorkom de indruk van een ‘grote reorganisatie’ en bouw stap voor stap aan draagvlak en succes.

Van bewustwording naar actie

Bewustwording is cruciaal, maar zonder actie blijft het bij goede bedoelingen. Organiseer daarom een Innovatie Maturity Scan al dan niet in combinatie met een strategische sessie, vertaal de uitkomsten naar een kort advies en leg dat voor aan een Innovatieraad of het hoogste leidinggevend orgaan binnen je organisatie. Vraag commitment, middelen en inzet, en zorg dat er iemand eindverantwoordelijk wordt voor het vervolg: bijvoorbeeld de innovatiemanager.

Deze innovatiemanager – al dan niet in deeltijd – stelt een kernteam samen dat de implementatie begeleidt. Flexibele inzet van expertise is belangrijk, maar de rode draad moet vastliggen. Daarom is het instellen van een Innovatieraad een belangrijke succesfactor. Deze raad:

• Houdt toezicht op voortgang en middelen,
• Is sparringpartner voor het innovatieteam,
• En bewaakt de aansluiting bij strategische doelen.

Idealiter is binnen deze Innovatieraad het hoogste management vertegenwoordigd. Zo wordt implementatie geen eindstation, maar een continu proces van professionalisering.

Implementatie als strategische investering

De belofte van een goed werkend IMS is helder: innovaties landen sneller, beter en met meer impact. De reis ernaartoe is intensief, maar lonend. Zeker in een tijd waarin de maatschappelijke verwachtingen richting de overheid hoger liggen dan ooit. Kortom: de kunst van het implementeren is aan te leren. Maar het vraagt wel om visie, lef en langetermijndenken. Daar begint elk innovatief succes mee – ook binnen de overheid.

In mijn volgende blog ga ik dieper in op het meten van succes: hoe definieer je goede KPI’s voor innovaties en het innovatiemanagementsysteem als geheel?