“Het gaat uiteindelijk om onze toekomstige welvaart”
Als iemand bewust ambtenaar is die zich verantwoordelijk voelt voor het reilen en zeilen van onze overheid is het wel Ron Kolkman. Al sinds medio jaren ‘80 civil servant en vanaf 2022 in charge als bestuurslid bij Rijkswaterstaat met de portefeuille Chief Information Officer. Daarnaast ook sinds kort lid van de Raad van de Nederlandse Digitaliserings Strategie en ambassadeur van de Rijks Innovatie Community. Alle reden voor een verdiepend gesprek waarin hij zich positioneert als aanjager van vernieuwing.
Waarom is innoveren of digitaliseren zo essentieel voor Rijkswaterstaat?
“De reden is eigenlijk eenvoudig. Op de huidige manier krijgen we het werk simpelweg niet rond. Realiseer je dat we voor een enorme opgave staan als Rijkswaterstaat. Onze infrastructuur stamt uit de jaren zestig en zeventig en staat voor een enorme renovatieopgave. Dat kunnen we gewoon domweg niet doen zonder innovatie, digitalisering en AI”
Ons motto is daarom: digitaliseren wat er te digitaliseren valt. Alles gericht om onze arbeidsproductiviteit te vergroten: méér werk uit onze handen. We hebben de ambitie om de arbeidsproductiviteit met 25 procent te verhogen. Dat is geen kleine optimalisatie, maar een fundamentele stap, gebaseerd op het gedachtegoed van Michael Hammer: het integraal herontwerpen van processen om echt grote verbeteringen te realiseren.
Waarbij vier sleutelbegrippen centraal staan:
- Fundamenteel (begin opnieuw met nadenken),
- Radicaal (het draait om het uitvinden van nieuwe bedrijfsprocessen),
- Procesbenadering (denk in termen van end-to-end processen) én
- Dramatisch (ga voor minstens enkele tientallen procenten).’
Hoe helpt datagedreven werken daarbij?
“Datagedreven werken geeft ons steeds beter inzicht in ons areaal, in waterstanden en in weersomstandigheden. Zo kunnen we onderhoudswerkzaamheden voorspelbaarder en efficiënter uitvoeren, bijvoorbeeld door onderdelen preventief te vervangen op basis van data. Het stelt ons ook in staat sneller in te spelen op externe factoren zoals extreem weer.
Daarbij hanteren we het principe van Doelgericht Digitaliseren: alleen toepassingen inzetten die direct waarde toevoegen.”
Hoe kijken jullie aan tegen samenwerking met de markt?
“Die is cruciaal. De enorme opgave gericht op Exploitatie, Onderhoud en Vernieuwing, krijg je alleen gerealiseerd als je ook intensief samenwerkt mét marktpartijen.
Vanuit een intentieverklaring zijn we met zes aannemers begonnen om best practices te delen.” Object gedreven, héél praktisch en kleinschalig. Met gesloten beurzen, gericht om elkaar te versterken. Waarbij wij als Rijkswaterstaat ook vertrouwen hebben gegeven
Om dit na 2 jaar experimenteren te verbreden. En nu is dit gemeengoed geworden. Zo’n manier van samenwerken geeft energie en vergroot bovendien onze aantrekkelijkheid als werkgever.”
“Een mooi voorbeeld van het vergroten van ons partnership met onze ICT-toeleveranciers is onze zogeheten digitour. We hebben 25 van onze belangrijkste ICT-leveranciers in een soort van schoolexcursie meegenomen naar een aantal van onze omvangrijkste infrastructuur uitdagingen . En tussen hen ontstond een nieuwe dynamiek: leveranciers ontmoetten elkaar en dachten gezamenlijk mee over oplossingen. Gericht op een netwerk in plaats van afzonderlijke klant-leveranciersrelaties.
Daarnaast werken we met high fives: in vijf dagen tijd met experts een concreet vraagstuk oplossen. Die mix van urgentie, het vanbuiten naar binnen werken (‘extern beginnen = intern winnen’), gericht op concrete toepassingen met snelkookpanmethodes zorgt ervoor dat we patronen doorbreken
Zulke snelkookpanmethoden zorgen voor eigenaarschap en ambassadeurschap. Natuurlijk stuit je soms op weerstand, maar juist door patronen te doorbreken, kom je verder.”
Wat betekent digitalisering voor de kern van Rijkswaterstaat?
“Mijn overtuiging is dat digitalisering niet langer ondersteunend is. De grote uitdagingen van de 21e eeuw worden niet alleen fysiek, maar vooral digitaal beslist.
Technologieën als AI, robotica, genetica en quantumcomputing bieden ongekende disruptieve toepassingen mogelijk. Dat vraagt dus om datagedreven organiseren waarbij de rol van techniek niet meer faciliterend is (georganiseerd aan de rand), maar het kloppend hart. Waarbij de financiën en informatie ook gelijkwaardig zijn gepositioneerd. Dáárom roepen we ook dat digitalisering ook een primair proces moet zijn!’
Je bent ook lid geworden van de NDS-raad. Wat wil je daar bereiken?
Ik heb deze prestigieuze rol bewust aanvaard. Omdat ik nu in een cirkel van invloed zit om ook het verschil te kunnen maken met mijn NDS-raadcollega’s. Want het is in de afgelopen jaren te vaak geprobeerd zonder succes.
Voor mij draait het om de noodzakelijke versnelling van digitalisering binnen de overheid. Dat kan alleen op basis van gedeelde principes gebaseerd op één overheid én op waardecreatie. Samen versnellen, de vrijblijvendheid voorbij, en centraal afspreken maar federatief inrichten. Alleen door krachten te bundelen kunnen we stappen zetten op terreinen als cloud, data en AI.”
En daarnaast ben je ook ambassadeur geworden van de Rijks Innovatie Community?
“Ik wil vernieuwing proberen aan te jagen en bijdragen aan een professioneel innovatieklimaat in de overheid, met een bloeiende community waarin mensen verbinden, uitwisselen en elkaar versterken. Uiteindelijk gaat het om onze toekomstige welvaart. Nederland staat nu in de top tien van rijkste en gelukkigste landen, maar geldt dat ook nog voor onze kleinkinderen? Ik wil straks aan hen kunnen uitleggen welke rol ik zelf heb gespeeld toen ik erbij was.”
.